Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (skrócie zwany UFG) jest instytucją powołaną do życia na mocy ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.).
UFG mający siedzibę w Warszawie posiada osobowość prawną. Oznacza to więc między innymi, że jest samodzielnym podmiotem, który może występować w postępowaniu sądowym. W skład UFG wchodzą polskie zakłady ubezpieczeń, jak również zagraniczne zakłady ubezpieczeń prowadzące działalność na terenie Polski.
Do właściwości i zadań UFG należy przede wszystkim wypłacanie odszkodowań i innych świadczeń (np. renty) w określonych przepisami ustawy sytuacjach.
Po pierwsze obowiązek zaspokojenia roszczeń osoby poszkodowanej spoczywa na UFG wówczas, gdy szkoda została wyrządzona w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu mechanicznego lub kierującego pojazdem mechanicznym, a nie ustalono ich tożsamości. Klasycznym przykładem będzie tutaj sytuacja, w której dana osoba prowadząc samochód powoduje wypadek, w którym obrażenia odnoszą inne osoby, a następnie ucieka z miejsca zdarzenia, zaś prowadzone przez organy ścigania postępowanie karne nie doprowadza do ujęcia sprawcy wypadku i tym samym ustalenia jego tożsamości.
W przedstawionej sytuacji obowiązek UFG dotyczy przede wszystkim zaspokojenia roszczeń na osobie np. zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną przez poszkodowanego krzywdę obejmującą cierpienia fizyczne i psychiczne oraz pozostającą w związku z uszkodzeniem ciała bądź/i rozstrojem zdrowia, jakie odniósł w wypadku.
Obowiązek naprawienia szkody przez UFG może również obejmować szkody w mieniu, ale tylko wówczas w przypadku szkody, w której równocześnie u któregokolwiek uczestnika zdarzenia nastąpiła śmierć, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, trwający dłużej niż 14 dni. W przypadku szkody w pojeździe mechanicznym świadczenie Funduszu podlega zmniejszeniu o kwotę stanowiącą równowartość 300 euro, ustalaną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu ustalenia odszkodowania;
Ponadto UFG bez ograniczeń odpowiada za szkody w mieniu i na osobie, gdy:
– posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych,
– posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, zarejestrowanego za granicą na terytorium państwa, którego biuro narodowe jest sygnatariuszem Jednolitego Porozumienia między Biurami Narodowymi – Regulaminu Wewnętrznego, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, a pojazd mechaniczny był pozbawiony znaków rejestracyjnych, bądź znaki te nie były, w momencie zdarzenia, przydzielone temu pojazdowi przez właściwe władze,
– rolnik, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w jego gospodarstwie rolnym wyrządzili szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, a rolnik nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC rolników.
Zaznaczyć należy jednak, że obowiązek UFG w zakresie zaspokojenia roszczeń osoby poszkodowanej dotyczy wyłącznie odszkodowań i innych świadczeń z tytułu tzw. ubezpieczeń obowiązkowych np. obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.
Mając na względzie interes osób poszkodowanych w wypadkach – UFG pełni również niezwykle ważną funkcję informacyjną. Instytucja ta prowadzi rejestr zawieranych obowiązkowych umów ubezpieczenia, dzięki czemu osoba poszkodowana w wypadku może uzyskać z UFG informację na temat zakładu ubezpieczeń, który jest zobowiązany do naprawienia szkody. Przykładowo osoba poszkodowana posiadając numer rejestracyjny pojazdu, którego kierowca spowodował wypadek może wystąpić do UFG z wnioskiem o udzielenie informacji dotyczącej zakładu ubezpieczeń, w którym pojazd posiada obowiązkowe ubezpieczenie OC i informacji dotyczącej numeru polisy.